الگوی ایرانی سنجش و ترازیابی قدرت ملّی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانش آموخته‌ی دکتری. مدیریت راهبردی. دانشگاه عالی دفاع ملی. تهران. ایران

چکیده

قدرت ملی موضوع مورد توجه جغرافی‏دانان، ژئوپلیتیسین‎ها، متخصصین علوم سیاسی و روابط بین‏الملل، استراتژیست‌ها و سیاست‌مداران بوده و هر یک سعی کرده‏اند راهی برای سنجش آن بیابند. مرور اجمالی تلاش‏های صورت گرفته نشان می‎دهد که نه‌تنها الگوی بومی جامع برای سنجش و ترازیابی قدرت جمهوری اسلامی موجود نیست؛ بلکه حتی شناخت جامعی از الگوهای رایج موجود در دنیا هم وجود ندارد. این تحقیق از نظر نوع، کاربردی- توسعه‎ای و از نظر روش، یک تحقیق موردی- زمینه‎ای می‌باشد؛ اما علاوه بر روش موردی- زمینه‌ای، به‌منظور انجام تحلیل‌های کیفی از دو روش روش بررسی اسناد و مدارک علمی با رویکرد زمینه‌ای و روش تحلیل محتوی با هر دو رویکرد ژرفانگر و پهنانگر نیز استفاده شده است.  بررسی نتایج پژوهش نشان می‏دهد که الگوی سنجش و ترازیابی قدرت ملّی که با توجه به ویژگی‏های بومی جمهوری اسلامی ایران و امکان استفاده از آن در دیگر کشورها تهیه شده، قابلیت‏ها و امتیازات بسیاری نسبت به اغلب الگوهای سنجش قدرت ملّی موجود دارد.
این الگو، صرفاً متکی به وجه سخت قدرت نیست و به همه‌ی وجوه آن از‌جمله قدرت نرم و هوشمند نیز در کنار قدرت سخت توجه نموده و علاوه بر سطح ملّی قدرت، به سطوح فروملّی و فراملّی نیز می‏پردازد. توجه به همه‌ی ابعاد قدرت و حتی افزودن ابعاد جدید مانند بُعد فرهنگی- ایدئولوژیک و ارتباطی- اطلاعاتی از امتیازات این الگو هم در حوزه‌ی تئوریک و هم در سطح عملّی است. تنوع و گستردگی متغیرها و شاخص‏های این الگو در عین توجه به انسجام تئوریک را نیز نباید از نظر دور داشت . اغلب الگوهای سنجش قدرت ملّی صرفاً به دنبال به‌دست‌آوردن رتبه‌ی قدرت کشورها هستند و به ترازیابی و تحلیل شکاف بین ابعاد، متغیرها و شاخص‏های قدرت ملّی یک کشور یا کشورها با یکدیگر بی‏توجهند؛ در‌حالی‌که الگوی مورد نظر این تحقیق به دلیل توجه همزمان و تکمیلی به سنجش، ترازیابی و تحلیل شکاف قدرت در کنار یکدیگر، موقعیتی ممتاز از سایر الگوهای موجود دارد.

کلیدواژه‌ها